Thông minh là di truyền
hay kết quả của sự khuyến khích và chăm sóc đúng đắn? Chắc chắn yếu tố gien
đóng vai trò quyết định nhưng các nghiên cứu bước đầu cho thấy môi trường sống,
quá trình học hỏi cũng tác động không nhỏ tới sự phát triển trí tuệ của trẻ.
Những nền tảng cơ bản của
trí tuệ như: cảm xúc, ngôn ngữ, khả năng tư duy logic…đều được hình thành ở trẻ
từ sơ sinh - 3 tuổi.
Các nghiên cứu cho thấy,
giai đoạn từ khi mới sinh cho đến 3 tuổi là thời kỳ đặc biệt quan trọng trong
việc hình thành khả năng trí tuệ ở mỗi người. Những nền tảng cơ bản của trí tuệ
như cảm xúc, ngôn ngữ, khả năng tư duy logic…đều được hình thành trong giai
đoạn này. Tuy nhiên, không phải tất cả hình thành trong cùng một thời điểm mà
trong từng thời kỳ, bộ não của trẻ sẽ có những “ưu tiên” phát triển những kỹ
năng khác nhau.
Trẻ khi mới sinh ra đều
có khả năng tiếp thu như nhau đối với mọi ngôn ngữ. Càng được tiếp xúc với môi
trường giao tiếp bằng lời nói của người lớn, bé càng sớm phát triển khả năng
ngôn ngữ của mình.
Đây là điều các bậc cha
mẹ nên chú ý để có những biện pháp thích hợp giúp con phát triển trí thông minh ngay từ buổi ban đầu.
Từ sơ sinh đến 8 tháng
tuổi: Giai đoạn phát triển trí tuệ cảm xúc – EQ
Trí thông minh cảm xúc,
hiểu một cách đơn giản – là khả năng thấu hiểu và chia sẻ suy nghĩ với người
khác – là một dạng trí tuệ cực kỳ quan trọng.
Theo nghiên cứu của Khoa
phát triển gia đình và trẻ em thuộc Đại học Georgia (Mỹ) thì trí thông minh cảm
xúc quyết định tới 80% khả năng thành công trong sự nghiệp của mỗi người.
Các trạng thái tình cảm
như hạnh phúc, buồn bã, thất vọng, cảm thông được định hình ở mỗi người như thế
nào phụ thuộc rất nhiều vào việc họ đã được nuôi dạy ra sao trong giai đoạn thơ
ấu. Trí thông minh cảm xúc được phát triển đúng hướng sẽ giúp con người có được
những tiêu chuẩn đạo đức tốt. Cho dù trí thông minh cảm xúc vẫn tiếp tục được
phát triển và hoàn thiện cho đến khi trưởng thành, song các nhà khoa học vẫn
cho rằng, thời điểm quyết định đối với nhân tố này là giai đoạn đầu tiên của
cuộc đời, từ lúc sơ sinh đến 8 tháng tuổi.
Sau đây là một số phương
pháp để kích thích sự phát triển trí thông minh cảm xúc ở trẻ trong giai đoạn
này:
- Tạo ra một môi trường
sống ổn định định và an toàn cho bé.
- Thường xuyên mỉm cười.
Những cảm xúc tích cực của bạn luôn ảnh hưởng đến bé rất nhiều.
- Diễn tả bằng nét mặt,
lời nói những cảm xúc mà bé đang cảm thấy.
- Tỏ ra quan tâm và chia
sẻ khi bé khó chịu.
- Trò chuyện với bé bằng
ngôn ngữ của trẻ thơ
- Mỗi khi phải từ chối
một đòi hỏi nào đó của bé, hãy giải thích tại sao bạn làm như vậy, thay vì chỉ
nói “không”.
- Khuyến khích bé giúp đỡ
bạn một số công việc nhẹ nhàng đơn giản như gấp quần áo, cất đồ chơi…
- Biểu lộ sự hài lòng và
đừng tiết kiệm những lời khen mỗi khi bé tõ ra lễ phép, ngoan ngoãn.
- Kiên trì và từ tốn sự
giải thích cho bé hiểu mỗi lúc hành động không đúng của bé làm người khác bị
tổn thương.
Từ sơ sinh đến 10 tuổi:
Giai đoạn phát triển trí thông minh ngôn ngữ
Trẻ khi mới sinh ra đều
có khả năng tiếp thu như nhau đối với mọi ngôn ngữ. Càng được tiếp xúc với môi
trường giao tiếp bằng lời nói của người lớn, bé càng sớm phát triển khả năng
ngôn ngữ của mình. Trẻ em trong giai đoạn từ sơ sinh đến 0 tuổi còn có một khả
năng đặc biệt để nhận biết và ghi nhớ các đặc điểm ngữ pháp và cấu trúc xây
dựng câu mà những người lớn khi học một thứ ngôn ngữ mới không thể nào có được.
Sau đây là những lời
khuyên giúp bạn định hướng và phát triển khả năng ngôn ngữ cho trẻ.
- Bắt đầu đọc sách cho bé
nghe ngay từ những tháng đầu sau khi bé chào đời.
- Chỉ cho bé thấy và gọi
tên những đồ vật xung quanh.
- Cho bé học một ngoại
ngữ từ khi còn bé.
Nói chung, trẻ bắt đầu
học ngoại ngữ càng sớm càng tốt. Khi một em bé mẫu giáo được bố mẹ cho học
ngoại ngữ, bé sẽ thấy đó là một trò chơi thú vị. Còn khi đã vào trường tiểu
học, bé bắt đầu coi học ngoại ngữ là một nhiệm vụ và rất có thể không thích như
vậy.
Vì thế, các chuyên gia về
tâm lý và giáo dục cho rằng, tốt nhất các ông bà bố mẹ nên bắt đầu cho bé làm
quyen với ngoại ngữ từ lứa tuổi mẫu giáo. Tuy chỉ đến khi lên 5, bé mới có khả
năng ghi nhớ chính xác các từ ngữ tiếng nước ngoài, nhưng việc được tiếp xúc
sớm sẽ tạo thuận lợi cho bé sau này trong phát triển phản xạ và khả năng phát
âm.
- Cố gắng dành thời gian
mô tả cho bé những công việc hàng ngày của bạn mà bạn đang làm.
- Hát cho bé nghe những
bài hát đơn giản và dạy cho bé thuộc theo kiểu truyền khẩu hiệu.
- Khi bé đã đủ lớn, hãy
tìm những trò chơi ngôn ngữ như chơi ô chữ hoặc đố vui ghép từ để cùng chơi với
bé.
Từ 1 đến 5 tuổi: Giai
đoạn phát triển trí thông minh lôgic
Đó là năng lực giải quyết
vấn đề có liên quan trực tiếp đến khả năng thị giác, thính giác và xúc giác của
bé. Nhưng còn một điều thú vị khác mà không phải bà mẹ nào cũng biết: Theo báo
cáo khoa học của Đại học Georgia, khả năng toán học ở trẻ em thường phát triển
cùng với khả năng liên hệ theo không gian, giải quyết vấn đề một cách khoa học
và logic.
Phát triển trí thông minh
lôgic cho bé bằng cách:
- Đưa cho bé những đồ vật
với nhiều hình dạng, màu sắc và chất liệu khác nhau để bé quan sát và nhận xét.
- Cho bé nghe nhạc cổ
điển.
- Trong điều kiện của gia
đình, hãy cho bé chọn và chơi một loại nhạc cụ nào đó.
- Treo một tấm gương nhỏ
trong phòng của bé.
- Khi bế bé ra ngoài dạo
chơi, hãy chú ý để bé quay mặt ra ngoài đường, chứ không úp mặt vào mẹ, vì như
vậy bé sẽ có nhiều cơ hội để quan sát cuộc sống hơn.
- Hãy chọn cho bé chơi
những thứ đồ chơi phát ra âm thanh dễ chịu mỗi khi bé cầm.
- Dạy cho bé cách sắp xếp
đồ vật theo chủng loại: chẳng hạn như quần và áo có thể để chung với nhau,
nhưng quần áo không nên để chung với bát đĩa…
- Dạy cho bé đếm số, và
hãy cùng bé thực hành kỹ năng mỗi khi có thể.
- Từ 4-5 tuổi, có thể dạy
trẻ học thuộc các chữ cái, tập đọc những từ đơn giản.
- Bắt đầu học chơi một
nhạc cụ: Việc học chơi nhạc chỉ nên bắt đầu khi bé lên 5. Ở lứa tuổi này, bé đã
có thể ngồi một chỗ và tập trung tư tưởng trong ít nhất nửa giờ đồng hồ. Đó là
điều kiện cần thiết để bắt đầu bài học với các nhạc cụ.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét